Sta je weleens met een fles Oostenrijkse wijn in je hand en vraag je je af wat er precies in zit? Geen zorgen – na dit drieluik snap je precies hoe het etiket in elkaar zit, welke wijncategorieën er zijn, kortom hoe het Oostenrijkse systeem werkt. In dit eerste deel van onze miniserie duiken we in de wijnwetgeving en de verschillende wijncategorieën van Oostenrijk. Daarna kun je met een gerust hart kiezen wat bij jouw smaak past.
Germaans versus Romaans: twee manieren om wijn te classificeren
Binnen Europa worden wijnen op twee manieren ingedeeld:
- Germaans systeem → indeling op druivensoort en rijpheid
- Romaans systeem → indeling op geografische herkomst
Bij het Germaanse systeem draait het dus om wát erin zit (“ik wil graag een frisse, fruitige Sangiovese van 12,5%”), terwijl bij het Romaanse systeem de oorsprong centraal staat (“ik wil graag een een Chianti”).
In het Germaanse systeem is de druif leidend – overal ter wereld kun je een wijn van Sangiovese maken. In het Romaanse systeem draait het om herkomst, zoals Chianti, Bordeaux of Wachau. Wijnen met een herkomstbenaming zijn dus uniek, in tegenstelling tot wijnen zonder herkomstbenaming.
Waarom Oostenrijk overschakelde op het Romaanse systeem
Tot in de jaren '90 was Oostenrijk vooral Germaans ingesteld. De meeste consumenten kochten hun wijn op druivenras – zoals Grüner Veltliner – zonder te letten op de herkomst. Er werd massaal goedkope wijn uit Hongarije geïmporteerd en als Oostenrijkse wijn verkocht. Grüner Veltliner is immer Grüner Veltliner. De oplossing? Overschakelen op het Romaanse systeem, waarbij de herkomst voorop staat.
Sindsdien geldt dus: hoe specifieker de herkomstaanduiding, hoe hoger de kwaliteit en herkenbaarheid van de wijn. Toch staat op veel Oostenrijkse etiketten nog steeds de druivensoort vermeld. Traditie, herkenbaarheid en een gebrek aan vertrouwen van de wijnmakers in de marketingeffectiviteit van het Romaanse systeem spelen hierbij een rol – en daarom leven beide systemen voorlopig naast elkaar.
Hoe werkt de Oostenrijkse wijnwet?
De Oostenrijkse wet volgt het Europese model en onderscheidt twee hoofdtypes wijn:
- Wijn zonder herkomst ("Wein")
-
Wijn met beschermde herkomst, onderverdeeld in:
- Landwein (beschermde geografische aanduiding, g.g.A.)
- Qualitätswein (beschermde oorsprongsbenaming, g.U.)
De herkomst én het suikergehalte van de most (uitgedrukt in °KMW) bepalen in welke categorie een wijn valt. Ook gelden er productielimieten: max. 10.000 kg druiven of 7.500 liter wijn per hectare. Meer productie? Dan wordt de hele batch gedeclasseerd tot wijn zonder herkomst. Qualitätswein ondergaat bovendien nog een dubbele controle: een chemische analyse én een smaaktest door een erkend proefpanel.
De Oostenrijkse wijnwetgeving bestaat dus uit de volgende 4 pijlers:
- Kwaliteitsniveaus
- Gecontroleerde herkomst (g.g.A. & g.U.)
- Opbrengstbeperking
- Staatskwaliteitscontrole (analyse & proefpanel)
Kwaliteitsniveaus in Oostenrijkse wijn
Oostenrijkse wijnen worden als volgt gecategoriseerd, van laag naar hoog;
1. Wein (wijn zonder herkomst)
Geen regio, geen jaartal, geen druiven ras op het etiket. Alleen: Wein aus Österreich. Vroeger werd dit Tafelwein genoemd, maar dat is nu verboden.
2. Landwein (g.g.A.) – wijn met beschermde geografische aanduiding
De wijn komt uit één van de drie wijnregio’s (zie kaartje):
- Weinland
- Steirerland
- Bergland
Op het etiket staat bijvoorbeeld vermeld: Landwein Steirerland. Verdere aanduidingen zoals gebied, gemeente, etc. zijn voor Landwein niet toegestaan.
3. Qualitätswein (g.U.) – wijn met beschermde herkomstbenaming
- De vermelding Qualitätswein is alleen toegestaan als de wijn de chemische analyse en het proefpanel doorstaat en voorzien is van het officiële rood-wit-rode Oostenrijkse capsulelabel.
De categorie Qualitätswein bevat 3 subcategorieen:
1. Wijnen uit een Algemeen wijnbouwgebied
De 3 wijnbouwregio´s zijn onderverdeeld in Algemene wijnbouwgebieden. Elke provincie (Bundesland) is zo´n algemeen wijnbouwgebied. In totaal zijn er 9 Bundesländer en dus ook 9 algemene wijnbouwgebieden, zoals duidelijk wordt uit het kaartje. Op het etiket vind je bijvoorbeeld Qualitätswein aus Niederösterreich. Ook Sekt Austria valt hieronder, als mousserende kwaliteitswijn.
2. Kabinett
De Oostenrijkse Kabinett is meestal een droge wijn van hoge kwaliteit, zonder zware body met Min. 17° KMW, max. 12,9% alcohol, zonder toegevoegde suiker.
3. DAC-wijnen (gebiedstypische Qualitätswein)
Deze komen uit specifieke wijnbouwgebieden (deze liggen alleen in Weinland en Steirerland) en dragen de officiële DAC-status. Elk DAC-gebied heeft drie kwaliteitsniveaus:
- Gebietswein (regionaal)
- Ortswein (gemeente)
- Lagenwein (specifieke wijngaard)
Waar een wijn aan moet voldoen om een bepaalde DAC-benaming te krijgen, wordt per gebied vastgelegd. Er zijn momenteel 18 DAC-gebieden – daar gaan we in deel 2 verder op in.
• Prädikatsweine
Binnen Qualitätswein vallen ook de Prädikatsweine. Dit zijn wijnen met een natuurlijk hoog suikergehalte, zoals Beerenauslese, Trockenbeerenauslese en Eiswein. De rijpings- en oogstmethode is cruciaal en maakt deze wijnen uniek. De aanduiding kan algemeen zijn (“Niederösterreich”) of specifiek (“Wagram”), zolang het gebied geen DAC-status heeft voor deze wijnstijl. Ze moeten aan extra eisen voldoen – daarover lees je meer in het volgende deel.
Je weet nu hoe de Oostenrijkse wijnwet in elkaar zit en waarom je soms een druif en soms een streek, gemeente of wijngaard op het etiket vermeld ziet. In deel 2 gaan we in op de DAC-wijnen en nemen we je mee langs de 18 DAC-wijnregio’s – van Burgenland tot Vulkanland – en leggen we uit wat je van elke streek kunt verwachten.
Ontdek de smaak van Oostenrijk
🛒 Wil je zelf ontdekken hoe Oostenrijkse wijn smaakt? Bekijk dan onze selectie wijnen uit Oostenrijk in de webshop!
Meer lezen? 👉 Overzicht van de reeks: "Oostenrijkse wijn uitgelegd";
Deel 1: Wein, Landwein, Qualitätswein & DAC - de basis uitgelegd
Deel 2: Het DAC-systeem - ontdek de DAC-gebieden en hun unieke smaken
Deel 3: Prädikatsweine – zoete perfectie met eeuwenoude traditie
Deel 4: Van bruis tot bubbel - mousserende wijnstijlen uit Oostenrijk
Deel 5: Sekt Austria – stijlvol, verfijnd & 100% Oostenrijks
